Samen slapen met je baby: hoe doe je dat veilig?

Auteur: Stephanie Molenaar, 2 juli 2024

Samen slapen met je baby: of je dit nu vooraf al wenste of als het uit nood is geboren, het is prima. Sterker nog: het is natuurlijk. Maar zoals met zoveel dingen: doe het wel veilig. Maar hoe doe je dat? Het kromme is dat er zó wordt gehamerd op apart slapen, dat daarmee het samen slapen juist onveilig wordt gemaakt. Want wat als dit wel je wens is? Wat als je dit goed wilt doen?

Het bedje opdringen is juist gevaarlijk

De Correspondent kwam met een uitgebreid artikel van Sanne Blauw over deze obsessie met veiligheid, het sterk afraden en juist onthouden van informatie brengt juist gevaarlijke situaties. Een standpunt dat overigens ook door samen slapen expert James McKenna Phd al eerder is geopperd (zie filmpje hieronder). Dat terwijl volgens De Correspondent circa 40% van de ouders regelmatig samen slaapt met hun baby. Vakblad Vroeg voegt hieraan toe dat dit per land kan verschillen. Zo krijgen Britse ouders weer het advies om veilig samen te slapen door samen op een hard matras te liggen, kindje op de rug, zonder dekbed of kussens of andere kinderen (en dieren). Ook wordt meegegeven dat samen slapen met een baby met een laag geboortegewicht of als één van de ouders rookt, alcohol heeft gedronken of bepaalde medicijnen of drugs heeft gebruikt, niet verstandig is.

De realiteit is, ook in Nederland, dat veel ouders wél met hun baby in een bed slapen.

Omdat ze dit wensen, omdat het de borstvoeding ondersteunt en soms door slaaptekort. Juist de ouder die bang is gemaakt, kan onveilige situaties veroorzaken. Zo bleek uit een Amerikaans onderzoek dat meer dan de helft hun kindje ‘s nachts op de bank of stoel voedde, juist om het bed te vermijden.  Maar 44% viel juist tijdens de voeding in slaap en dit brengt 50 keer meer risico dan dat grote bed. Kortom: er ontstaat vaak juist een onveilige situatie omdat apart slapen dusdanig wordt ‘doorgedrukt’ dat er geen vrije informatievoorziening (voorlichting) meer is en daarmee ook een gedegen (vrije) keuze wordt ontnomen.

Stemmingmakerij?

Ook in Nederland is dit het geval. In mei van dit jaar nog kopten diverse media dat het samen slapen ronduit gevaarlijk is. Hart van Nederland  citeerde VeiligheidNL’s Mieke Cotterink bijvoorbeeld met ‘De kans op wiegendood wordt aanzienlijk verhoogd als de ouders in een bed slapen met een baby jonger dan 4 maanden’ en ‘Uit onderzoek uit 2004, waar 20 Europese landen aan meededen, blijkt dat een baby die bij ouders in bed slaapt een hoger risico loopt op wiegendood, vooral baby’s jonger dan 4 maanden.’ en ‘In 2021 werden deze onderzoeksresultaten bevestigd door een Nederlands onderzoek, waaruit bleek dat 26 procent van de wiegendoodbaby’s jonger dan 4 maanden in bed sliep bij de ouders.’

Opmerkelijk, want de wetenschappers zijn het helemaal niet eens over de risico’s van samen slapen met je kindje.

Er is nog discussie over de precieze relatie tussen samen slapen en wiegendood. Daarbij is de oorzaak van wiegendood niet precies bekend. Fundamenteel onderzoek hiernaar is moeilijk en kostbaar. De adviezen met betrekking tot wiegendood zijn nu grotendeels gebaseerd op epidemiologisch (statistisch) onderzoek. De mogelijkheden voor onderzoek zijn daarom beperkt tot prospectief of retrospectief cohortonderzoek of patiënt-controleonderzoek (Brand PLP. Wiegendood: de tijden veranderen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005; 149: 1273-8. ) Hierbij worden de omstandigheden van overlijden vergeleken met die van een vergelijkbare groep niet-overleden baby’s. Op basis van een statistisch model worden conclusies getrokken over mogelijk risicovolle omstandigheden. Deze modellen nemen alle mogelijke factoren tegelijkertijd mee, want wat op het eerste gezicht een risicofactor lijkt, hoeft dat niet te zijn. De groep wiegendood kinderen verschilt namelijk op veel fronten van de controlegroep: zo bleek uit een Brits onderzoek dat bijvoorbeeld 75 procent van de wiegendood kinderen afkomstig was uit achterstandsgezinnen en dat 86 procent van de ouders rookte (Blair PS, Ward Platt MP, Smith I, Fleming PJ. Major changes in the epidemiology of Sudden Infant Death Syndrome: a 20 year population based study of all unexpected deaths in infancy. The Lancet 2006: 367: 314-19.)

De ECAS-studie, een van de grootste studies naar wiegendood ooit met data uit Europa, vormt feitelijk de basis van het Nederlandse advies. Maar ook hier is wat over te zeggen. Zo stelt dr. James McKenna, directeur van het Mother-Baby Sleep Laboratory van de universiteit van Notre Dame in de Verenigde Staten, dat gegevens niet in ieder land op dezelfde wijze zijn verzameld (bijvoorbeeld het ontbreken van een goede definitie van samen slapen). Dat maakt uit, want de Britten hielden ‘overlijden in bed bij ouders’ aan, waar andere landen ‘hele nacht in bed ouders’ gebruikten. Daar zitten dus ook baby’s bij die stierven terwijl de ouders al waren opgestaan of die inmiddels waren verplaatst naar een eigen bedje.

Het blijkt dat de meeste baby’s die sterven juist in de wieg liggen, ondanks alle veiligheidstips over spijlafstand en beddengoed. (De meeste kindjes slapen echter ook in een wiegje, waardoor ook deze statistieken niet alles zeggen).

De gemeenschappelijke conclusie, waar alle wetenschappers het over eens zijn: samen slapen met een ouder op een bank of stoel of samen slapen van een baby met een ander kind, geeft meer kans op wiegendood. Als één van de ouders rookt, geeft ook samen slapen met een ouder in bed een verhoogd risico. Als de ouders niet roken, is er geen verhoogd risico van samen met de ouders slapen voor oudere baby’s (vanaf 11 weken tot 4 maanden). Discussie is er nog wel over het risico voor jonge baby’s die in bed slapen met niet-rokende ouders.

Amerikaanse campagne (2018) tegen veilig slapen

Is samen slapen dan gevaarlijk?

Het probleem is niet het samen slapen, maar de omstandigheden waarin de baby slaapt. Samen slapen is juist de biologische norm, kijk maar naar de natuur. Doe je dit veilig, kan het volgens Kiind Magazine juist de kans op wiegendood verkleinen. Dat is op zich logisch, baby’s hebben immers hun verzorgers nodig om zich veilig te voelen, te reguleren, te voeden. Alleen zijn is ‘stress’ en dat brengt een gespannen zenuwstelsel waarop ook anders wordt geslapen. In de buurt van je ouders slapen brengt juist geborgenheid. Een baby weet immers niet dat je er wel bent als je uit het zicht bent, dat je terugkomt als je weggaat. Hier gaat het om aanwezigheid, dus de voordelen pluk je ook als er rooming-in wordt gedaan (in dezelfde kamer slapen, kindje in eigen bedje), co-sleeping (met een aanschuifbedje) of bedsharing (in het grote bed). Daarbij stemmen ouder en kind hun adem af tijdens het samen slapen in een bed of in dezelfde kamer (ook het ademhalingssysteem is namelijk nog onrijp), waardoor baby juist wordt gestimuleerd om te blijven ademenen. Ook het prille breintje vaart er wel bij, want juist een gevoel van veiligheid stimuleert de ontwikkeling van de neocortex (analystisch denken). Veiligheid is ook nodig om goed te kunnen slapen en juist tijdens de slaap vindt groei, breinontwikkeling en geheugenvorming bijvoorbeeld plaats.

Bron: Kindred Magazine, Media, & Community

Hoe slaap je veilig samen met je kindje?

Dr. James mcKenna heeft hiervoor richtlijnen opgesteld:

1.Een goede houding

Laat je baby op de rug slapen. Borstvoeding zorgt bijna vanzelf voor een goede houding, waarbij je baby op tepelhoogte ligt en moeder en kind naar elkaar toe liggen. Bij het drinken ligt baby op zijn zij, maar kan niet op zijn buikje rollen omdat moeder hier de barriere is (en de andere kant op rollen betekent dat baby op zijn rug komt te liggen). Hierbij mag baby wel aan de kant van moeder slapen en niet midden in het bed.

2. Een leeg bed

Een ademende deken die je laag houdt, geen extra kussens of knuffels, een goed aansluitend matras (geen gaten om in te verdwijnen), een stevig matras, een arm onder je eigen kussen (zodat deze niet bij baby komt), lange haren vastmaken. Laat je baby niet een babynestje of op een verschoningskussen in je bed slapen, dit is juist gevaarlijk.

3. Niet roken of drinken

Dat geldt voor beide ouders, gezien de schadelijke stoffen in de lucht komen en je baby deze dan gewoon inademt. Bij alcohol kun je niet alert reageren, zo ook bij sommige medicijnen, waardoor er bijvoorbeeld een grotere kans is om per ongeluk op baby te rollen.

4. Borstvoeding

Borstvoeding en samen slapen zijn een natuurlijke combinatie. Doordat baby vaker kan drinken (of toegang heeft tot) blijft de productie goed op peil, maar vindt ook een uitwisseling van hormonen en afstemming op elkaar plaats, waardoor ondermeer ook anders (beter) wordt geslapen na wakker worden en de nachtvoedingen minder zwaar zijn. Het is de afstemming die maakt dat juist zogende moeders veiliger samen slapen met hun kindje.

5. Laat baby niet alleen

Samen slapen is samen liggen. Maar ook exclusief, dus geen andere kinderen of huisdieren in bed. (Heb je een familiebed, laat andere kinderen dan aan de andere kant liggen). Overdag wil je dus hetzij een uitvalbescherming gebruiken (maar let op: geen stootranden of andere onveilige producten) of kiezen voor een andere slaapplek. Kindjes wennen daaraan en kunnen zonder problemen wel drie verschillende slaapplekken hebben. Als ze maar bekend zijn.

Bron: Maternale houding – La Leche League

Andere opties?

De voordelen van samen slapen gelden ook bij het delen van de slaapkamer. Het bedje dichtbij het grote bed zetten bijvoorbeeld, een co-sleeper gebruiken: het kan allemaal. Doe wat goed voelt en doe dat veilig. en kies je ervoor om juist een bedje te gebruiken? Dan geldt precies hetzelfde: doe het goed en doe het veilig.

Meer weten?

• Droomritmecoaches hebben in hun opleiding alles meegekregen over veilig slapen, samen slapen, apart slapen (en ga zo maar door). Het is een standaard iets waarnaar wordt gekeken tijdens een advies, maar ook iets wat je in een korte call kunt bespreken. Dat geldt uiteraard ook voor alle adviestrajecten die op deze website worden aangeboden.

• Bekijk de blog of de filmbieb, gratis, met veel informatie over deze en andere onderwerpen rondom slaap en onrust.

• Of lees:

• • ‘Slapen met je baby’, James McKenna (Vert: Marianne Vanderveen-Kolkena)
  • ‘Wat baby’s nodig hebben’, Melanie Visscher
  • Borstvoeding.nl, veilig samen slapen.

Slaap lekker!